معاونیت تحقیقات علمی پوهنتون جوزجان
مقدمه
پیشرفت‌های علمی عصر حاضر حاصل تلاش‌های تحقیقاتی است که طی سال‌های گذشته توسط دانش‌مندان و اهل دانش صورت گرفته است. روند پیشرفت‌های علمی در طول تاریخ سرعت یک‌نواخت نداشته، چنانچه در برخی برهه‌های تاریخ ما شاهد سرعت و شتاب بیشتر و در برخی برهه‌ها شاهد روند کند تحقیقات علمی بوده‌ایم. در قرن اخیر بعد از رنسانس، خصوصاً بعد از نیمه‌ی بیستم ما پیشرفت‌ها و تحولات عظیمی در عرصه علمی رونما گردیده است. در افغانستان به سبب کم‌رنگ بوده فعالیت‌های تحقیقات علمی روند پیشرفت با کندی و آشفتگی رو به رو است. با توجه به این واقعیت تلخ به سازمان‌های تحقیقات علمی کارآمد و سازگار با نیازهای رفاهی جامعه ضرورت دارد.
یگانه راه حل و بیرون رفت از این چالش‌ها توجه نهادهای علمی به معاونیت تحقیقات علمی در همه عرصه‌ها به‌خصوص در عرصه‌های معاونیت تحقیقات علمی می‌باشد؛ زیرا معاونیت تحقیقات علمی یکی از محورهای مهم و تاثیرگذار در پیشرفت و توسعه پایه‌دار هر کشور محسوب می‌شود که افزون بر توسعه اقتصادی، رفاه اجتماعی را نیز به همراه دارد. معاونیت تحقیقات علمی در قرن حاضر یکی از شاخص‌های عمده‌ای توسعه بوده و میزان تحقیقات علمی و پیشرفت تکنالوژی است که سبب تمایز کشورهای توسعه یافته از کشورهای رو به توسعه می‌گردد.
هم‌چنان یافته‌های معاونیت تحقیقات علمی در ارتقای کیفیت زندگی بشر و توسعه رفاه جامعه و تحولات اقتصادی و اجتماعی هر کشور نقش بسزایی ایفا می‌کند. نقش معاونیت تحقیقات علمی در توسعه همه جانبه پایه‌دار چنان بر جسته و انکار پذیر است که می‌توان آن را بدون تردید نیروی محرک توسعه در همه حوزه‌ها اعم از فرهنگ، سیاست و جامعه دانست.
بادرنظرداشت چالش‌های فرا راه معاونیت تحقیقات و مجله علمی و نیازمند‌ی کشور به انجام معاونیت تحقیقات علمی معیاری در حوزههای مختلف علوم طبیعی و علوم اجتماعی ایجاد یک ریاست عمومی تحقیقات علمی و نوآوری معاونیت تحقیقات علمی به سطح ملی در چوکات وزارت تحصیلات عالی تحت چتر ریاست تحقیق، تألیف و ترجمه کاملاً ضروری پنداشته شده ایجاب می‌نماید؛ تا تمام استادان استادان و محصلان نهادهای علمی کشور از بخش‌های مختلف و سایر علما در کار معاونیت تحقیقات علمی جامعه روی مسایل علوم طبیعی و علوم اجتماعی افغانستان سهیم گردیده، دین ایمانی و ملی شان را در این امر مهم ادا نمایند.
دیدگاه
حل مشکلات‌ها مربوط به مسایل علوم طبیعی و علوم اجتماعی افغانستان از طریق معاونیت تحقیقات علمی با استفاده از تجارب و مهارت‌های کادرهای علمی و مسلکی جهت انکشاف این بخش و توسعه تاثیرات مثبت آن بالای اقتصاد کشور و رسیدن به جایگاه ملی و بین‌المللی افغانستان در تولید علم در حوزههای علوم طبیعی و علوم اجتماعی با استفاده از معاونیت تحقیقات علمی.
ماموریت
اجرای معاونیت تحقیقات علمی مبتنی بر شاخص‌های اکادمیک، تلاش مستمر بر ایجاد روابط علمی معاونیت تحقیقات علمی با سایر مراکز معتبر ملی و بین‌المللی به‌منظور ترویج فرهنگ معاونیت تحقیقات علمی در کشور.
اهداف
- رشد و انکشاف مهارت‌های اعضای کادر علمی با معیارهای منطقوی و جهانی در عرصه تحقیقات علمی هدف‌مند مورد نیاز کشور به‌شمول تحقیقاتی که غرض ترفیعات علمی اجرا می‌شود.
- فراهم‌آوری تسهیلات لازم برای اعضای کادر علمی جهت انجام کارهای تحقیقاتی علمی در پوهنتون‌ها.
- استفاده از نتایج و دستآوردهای تحقیقات علمی در رشد و انکشاف علمی، مسلکی، اقتصادی، اجتماعی و رفاهی جامعه.
- توسعه و تحکیم روابط و همکاری میان نهادهای تحقیقاتی، پوهنتون‌ها و سایر ادارات ملی و بین‌المللی در بخش‌های تحقیقاتی.
- مشوره‌دهی در عرصه مسایل علوم طبیعی و علوم اجتماعی پیرامون معاونیت تحقیقات علمی به فعالین و نهادهای ذیدخل.
- ارتقای ظرفیت از طریق سازماندهی برنامه‌های آموزشی و ورکشاپ‌ها برای اعضای کادر علمی پوهنتون‌ها در عرصه تحقیقات علمی.
- معیاری‌سازی معاونیت تحقیقات علمی با معیارهای بین‌المللی.
- همکاری و مساعدت در تهیه مقالات علمی- تحقیقی جهت نشر در ژورنال‌های بین‌المللی به‌منظوری علم آفرینی.
اهمیت و ضرورت معاونیت تحقیقات علمی
- آمریت تحقیقات و مجله علمی در سطح پوهنتون‌ها وجود دارد که متأسفانه جواب‌گوی تمام نیازمندی‌های علمی- تحقیقی نزدیک به یک هزار استادانی را که سالانه بیشتر از صدها تحقیق و بیشتر از ۵۰۰ مقالات در مجله‌های معتبر ملی و بین‌المللی به‌نشر می‌رسانند، نمی‌باشد. بنابر این برای رفع مشکلات متذکره و تولید علم از طریق سوق و هماهنگ ساختن تمام فعالیت‌های تحقیقی محققین و استادان اشد نیاز است؛ تا آمریت تحقیقات و مجله علمی به معاونیت تحقیقات علمی که تحت آن (آمریت تحقیق، آمریت مجله علمی، آمریت کتابخانه و آمریت لابراتوار می‌باشند)، ارتقاء یابد.
- طوری که هویدا است، بخش اعظم و از فعالیت‌های علمی استادان را تألیف و ترجمه کتاب ارزش‌مند تشکیل می‌دهد که آمریت تحقیقات و مجله علمی پوهنتون‌ها این فعالیت‌های ارزش‌مند علمی استادان محترم را در تشکیل کوچک فعلی خودش تحت پوشش قرار داده نمی‌تواند؛ در حالیکه بخش اعظم از تولیدات علمی پوهنتون‌ها از طریق ارتقای آمریت تحقیقات به معاونیت تحقیقات علمی تحت پوشش قرار داده شده می‌تواند و بس.
- فعالیت در چهارچوب تشکیل فعلی آمریت تحقیقات و مجله علمی با تمام وزرات‌خانه‌ها و ادارات ذیربط جهت اخذ و پیش‌برد و پروژه‌های تحقیقی امکان پذیر نمی‌باشد. مگر اینکه آمریت تحقیقات و به تحقیقات علمی ارتقاء گردد.
- چنانچه بهتر می‌دانید که انکشاف و پیشرفت کشورها در سطح منطقه و بین‌المللی بستگی کامل به فعالیت‌های علمی- تحقیقی در عصرهای مختلف از رشته‌های تخصصی منحصر به خودش می‌باشد. لذا پوهنتون‌ها نمی‌تواند به این هدف بزرگ از طریق تشکیل کوچک آمریت تحقیقات و مجله علمی به این هدف بزرگ برسد. مگر اینکه آمریت تحقیقات به معاونیت علمی ارتقاء شود.
- ایجاد معاونیت تحقیقات علمی سبب گسترش فعالیت‌های تحقیقی و ارتقای ظرفیت‌های علمی جهت تطبیق بهتر انکشاف و گسترش فعالیت‌های علمی- تحقیقی در سطح کشور می‌گردد.
- افزایش کارمندان در چوکات معاونیت تحقیقات علمی منجر به گسترش پروژه‌ها و فعالیت‌های تحقیقی گردیده که در نتیجه عواید پوهنتون‌ها بادرنظرداشت مقرره استقلالیت مالی افزایش می‌یابد.
- تأسیس معاونیت تحقیقات علمی سبب ایجاد هماهنگی میان مراکز تحقیقاتی و علمی در سرتاسر کشور، منطقه و در سطح بین‌المللی می‌گردد.
- ایجاد معاونیت تحقیقات علمی سبب تدارک منابع و توسعه تحقیقات علمی در پوهنتون‌ها و هماهنگ کننده فعالیت‌های تحقیقی و علمی در سطح کشور می‌شود.
- معاونیت تحقیقات علمی با امضای تفاهم‌نامه‌ها با وزارت‌خانه‌ها و سایر ادارات دولتی و خصوصی می‌تواند پروژه‌های علمی- تحقیقی‌شان را به‌منظور بلند بردن سطح عواید پوهنتون جذب نماید.
- وجود کتابخانه در جامعه اسلامی بسیار با اهمیت تلقی شده؛ زیرا به تغذیه حیات فکری و روحی مردم کمک نموده، مواریث فرهنگی، علم‌های نهفته، تفکر گذشتگان و اندیشه‌های موجود را به قرون بعد انتقال می‌دهد و به گواه تاریخ، کتابخانه نیرومندترین پایگاه برای محفوظ ماندن ذخایر و سرمایه‌های معنوی جامعه است.
- کتابخانه‌ها جهت در دسترس داشتن منابع اطلاعاتی و فضای کتابخانه‌ای بهترین امکان را برای ایجاد حس مشارکت و رعایت حریم حقوق دیگرا فراهم می‌آورند و از طریق مطالعه و شرکت در فعالیت‌های جمعی که در فضای رایگان کتابخانه‌های عمومی سازماندهی می‌شود، زمینه‌های ایجاد هم‌دلی و اعتماد میان خود و افراد جامعه را فراهم می‌آورد.
- فضای کتابخانه‌های عمومی می تواند منبعی برای ایجاد روابط درسی، فکری، شغلی و حرفه‌ای باشد و از طریق آن افراد بتواند از روابط ایجاد شده به‌عنوان سرمایه انسانی که تسهیل کننده‌ی ارتباطات انسانی است بهره ببرند.
- ایجاد، تجهیز و انکشاف لابراتوارهای علمی- تحقیقی در نهادهای تحصیلات عالی یکی از ارزش‌های علمی به‌منظور ارتقاء و افزایش سطح فعالیت‌های علمی- تحقیقاتی در کشور محسوب می‌گردد.
بناًء معاونیت تحقیقات و مجله علمی در سال ۱۴۴۵هـ.ق در چوکات این پوهنتون ایجاد گردید که این معاونیت در حال حاضر دارای آمریت‌های تحقیقات و مجله علمی می‌باشد، تشکیلات اداری آن قرار ذیل است:
